Qadınlarda sidik qaçırma problemi həyat keyfiyyətini ciddi dərəcədə aşağı salan və şəxsin sosial həyatına mənfi təsir edən önəmli bir problemdir.
Xüsusilə yaşlı insanlarda daha tez-tez rast gəlinən sidik qaçırma problemi bəzi xəstəliklər, doğuş və çəki artımı kimi təsirlərlə tetiklənən çətin bir vəziyyətdir.
Qadınlarda kişilərə nisbətdə 10 dəfə daha çox görülən sidik qaçırma problemi araşdırmalara görə orta hesabla hər 3 qadından birini həyatının bir dövründə çətinliyə salan bir böhrandır. 30 yaşdan sonra daha çox ortaya çıxan sidik qaçırma şikayəti pis qoxu, gigiyena problemləri kimi nəticələri səbəbindən şəxsləri psixoloji olaraq da mənfi təsir edir.
Bəzi şəxslərdə çanaq dibi əzələlərinin zəifliyi kimi fizioloji səbəblərlə tetiklənən vəziyyət çox doğuş etmə, siqaret istifadəsi, sağlam olmayan qidalanma, hərəkətsiz həyat və piylənmə kimi risk faktorlarının təsiri ilə də yaşana bilər.
Qadınlarda sidik qaçırma nədir?
Sidik ifrazı rutini sağlam yetkinlərdə gündə fərqli sayda olur. Şəxs sidiyinin gəldiyini hiss edir, o anki şərtlərə görə dərhal tualetə getmək şansı varsa, dərhal tualetə gedib sidik ifraz etmək ən sağlamıdır. Bəzi hallarda dərhal tualetə getmək mümkün olmaya bilər və yetkin əzələlər sayəsində bir müddət sidik saxlanıla bilər.
Sidik qaçırma gündəlik həyatda sidiyi saxlamağa çalışsanız da istəmsiz olaraq sidik çıxışının olması vəziyyətidir. Bəzən sidiyin gəldiyi belə anlaşılmaz və qəflətən sidik qaçırma da ola bilər.
Sidik qaçırma şikayəti müalicə edilə bilən bir problemdir. Sidik qaçırma səbəbləri şəxsdən şəxsə dəyişir.
Xalq arasında yaşlanma səbəbiylə sidik qaçırmanın normal olduğu düşünülsə də əslində bu şikayət sağlam yaş almada təbii bir vəziyyət deyildir. Mütləq tetikləyici səbəblər vardır və müalicə ilə nəzarət altına alınması şəxsin həm fiziki həm də psixoloji olaraq rahatlaması üçün vacibdir.
Qadınlarda sidik qaçırma səbəbləri nələrdir?
Qadınlarda sidik qaçırma səbəbləri şəxsdən şəxsə fərqlilik göstərə bilər. Stresslə, sidik kisəsi əzələləri problemi ilə və ya sidik kisəsi tutumunun aşılması kimi səbəblərlə şikayətlər ortaya çıxa bilər.
- Stresslə Sidik Qaçırma: Xüsusilə qadınlarda öskürərkən sidik qaçırma səbəbləri nələr ola bilər sualı və bənzər şəkildə asqırarkən sidik qaçırmanın səbəblərinin maraq edilməsi tez-tez qarşılaşılan bir vəziyyətdir. Gülmək, öskürmək, asqırmaq, idmanda sürətli hərəkətlər etmək kimi ani əməllərdə istəmsiz sidik qaçırma vəziyyəti yaşana bilər.
Bunun əsas iki səbəbi vardır. Birincisi sidiyi saxlamağı təmin edən çanaq əzələlərinin zəif olmasıdır. Zəifliyin səbəbi genetik və anadangəlmə ola bilər və ya kifayət qədər idman edilmədiyi üçün də yaşla birlikdə zəifləmə görülə bilər.
Həmçinin çox doğuş etmək, iri bir körpə doğurmaq, piylənmə və menopauza kimi səbəblərlə də çanaq əzələləri zəifləyə bilər. Ani hərəkətlərlə sidik qaçırmanın digər səbəbi isə sidik kisəsinin boşalmasında nəzarət təmin edən əzələlərin zəifliyidir. - Urge Sidik Qaçırma: Bu növdə sidiyin gəldiyi hiss edilib dərhal tualetə yönəlmə olur ancaq tualetə çatmadan sidik qaçırma olur. Səbəb sidik kisəsi əzələlərinin normaldan daha çox işləməsidir.
- Miks Sidik Qaçırma: Miks sözü qarışıq mənasına gəlir. Miks sidik qaçırmada stresslə sidik qaçırma və urge sidik qaçırma növlərinin qarışımıdır. Yəni həm çanaq əzələlərində həm də sidik kisəsi əzələlərində zəiflik vardır.
- Daşma Sidik Qaçırma: Bəzi problemli vəziyyətlərdə sidik kisəsi, tutumundan çox sidik saxlamağa meyilli olur. Sidik kisəsinin həddindən artıq dolub çox gərilməsi nəticəsində sızıntı şəklində sidik qaçırma növünə daşma sidik qaçırma deyilir. Səbəblər arasında sidik yolu tıxanmaları (prostat böyüməsi, nəcis sıxışdırması və s.), diabet və MS kimi xəstəliklərin təsiri ilə sinir zədələnmələri ilə kifayət qədər sıxılmayan sidik kisəsi əzələləri sayıla bilər.
Qadınlarda sidik qaçırma müalicə üsulları
Müalicə, problemin arxasındakı səbəblərə görə formalaşır. Kök səbəblər arasında fərqli xəstəliklər varsa, bunlara yönəlik müalicəyə başlanır. Sidik qaçırma üçün ilk olaraq sağlam qidalanmaya keçid kimi həyat tərzi dəyişiklikləri və kegel məşqləri kimi sadə məşqlərlə sidik yolu əzələlərini gücləndirmə üsulları tövsiyə edilir.
Bəzi hallarda qadınlarda sidik qaçırma dərmanları ilə dəstək təmin edilə bilər. Qadınlarda sidik qaçırma dərmanları arasında sidik kisəsi rahatladıcı dərmanlar və sidik kisəsi genişləndirici dərmanlar sayıla bilər. Bunlardan nəticə alınmazsa daha irəli müalicə tətbiqlərinə keçilir.
Əməliyyat və əməliyyat xarici həllər olaraq iki başlıqda müalicə üsullarını toplamaq mümkündür. Sidik qaçırma növü və şəxsin fərdi xüsusiyyətlərinə görə müalicə üsulu seçilir. Sıxılma tipi sidik qaçırma yaşayan qadınlarda dərman müalicəsi uyğundur, stress tipi və miks tipi sidik qaçırmada daha çox əməliyyat üsuluna müraciət edilir.
Sidik qaçırmada cərrahi üsullar nələrdir?
- Trans Obturator Tape (TOT) əməliyyatı: Vaginal lazer ilə nəticə alınmayan qadınlarda 85-90% nisbətində effektiv olan TOT əməliyyatı tövsiyə edilir. Xüsusilə stress və miks tipi sidik qaçırması olanlarda təsir dərəcəsi yüksəkdir. Kəsik olmadan, qasıqdan 2 mini dəlikdən daxil olaraq edilən əməliyyatda sidik yoluna xüsusi bir lent qoyulur.
Müdaxilə müddəti orta hesabla 15 dəqiqə çəkir və şəxs əməliyyatdan 1 gün sonra buraxıla bilər. Qoyulan lent sayəsində sidik qaçırma şikayəti yüngülləşir. Təsirin tam olaraq görülməyə başlanması üçün 2-3 həftə keçməsi lazımdır. Bu müddət ərzində ağır işlərdən və cinsi həyatdan uzaq durmaq lazımdır. - Qapalı laparoskopik cərrahiyyə: Qapalı laparoskopik cərrahiyyə sidik qaçırma problemi üçün ən son müraciət edilən üsuldur. Qarın bölgəsindəki bütün orqanlar ən sağlam yerlərinə yerləşdirilir və uretranın (sidiyi, sidik kisəsindən xaricə daşıyan xarici sidik kanalı) lazımi yerlərinə tikiş atılaraq sabitlənmə təmin edilir.
Bu məlumat yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət əvəzi deyildir. Hər hansı sağlamlıq problemləri üçün həmişə həkim mütəxəssis ilə məsləhətləşin.
