Holep əməliyyatı, xoşxassəli prostat hiperplaziyasının (BPH) müalicəsində qabaqcıl lazer texnologiyasından istifadə edən cərrahi üsuldur. Holep, bütün prostat toxumasını təmizləyə və çıxara bilən qapalı bir prosedurdur. İri prostat vəzlərində açıq əməliyyata bənzər nəticə verən rahat bir üsuldur.

Holep lazer prostat əməliyyatı necə aparılır?

Holep əməliyyatı ümumi və ya beldən aşağı anesteziya altında həyata keçirilir. Kamera sidik yolları vasitəsilə daxil edilir. Böyüyən prostat toxuması lazer vasitəsi ilə ehtiyatla kapsuldan ayrılır və sidik kisəsinə atılır. Sidik kisəsinə atılan prostat vəzi toxuması başqa bir alətlə (morselator) parçalanır və vakumlanaraq bədəndən çıxarılır. Sonra kateter daxil edilərək prosedura son qoyulur. Çıxarılan prostat toxuması mümkün xərçəngi araşdırmaq üçün patologiyaya göndərilir.

Holep əməliyyatının üstünlükləri nələrdir?

• Bütün ölçülərdəki prostatlara təhlükəsiz şəkildə tətbiq oluna bilər.
• Çox böyük prostat vəzlərində belə bədəndə heç bir kəsik edilmədən prosedur həyata keçirilir.
• Açıq əməliyyata alternativ üsuldur.
• Yenidən əməliyyat olma ehtimalı demək olar ki, yox dərəcəsindədir.
• Cinsi funksiyalara zərər vermir.
• Qanaxma riski çox azdır və əməliyyat zamanı qan köçürülməsinə ehtiyac yoxdur.
• Zəruri hallarda qan duruldan dərmanlardan istifadə edən insanlarda belə prosedur həyata keçirilə bilər.
• Xəstəxanada qalma müddəti çox qısadır (1-2 gün).
• Əməliyyatdan sonra sidiyə çıxarkən yanma hissi olmur.

Bu əməliyyatı kimlərə tövsiyə olunur?

Bu əməliyyatı prostat əməliyyatına ehtiyacı olan hər kəs üçün uyğundur. Ümumiyyətlə, 80 qramdan böyük prostat vəzləri üçün keçmişdə açıq əməliyyat məsləhət görülürdü, lakin Holep metodundan sonra bu fikir tamamilə dəyişmişdir. Holep metodunda prostatın ölçüsünün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Xüsusilə böyük prostatlar üçün uğurlu nəticələr əldə edilir. 

Sidik kisəsi daşlarının olması halında eyni seansda bu daşlar qapalı lazerlə sındırıla bilir. Həmçinin sidik yollarında stenozu olan xəstələrdə əməliyyat zamanı bu stenoz lazerlə açıla bilər.

Ürək-damar xəstəlikləri olan, ürək-damar sisteminə stent qoyulmuş və damar tıxanıqlığı səbəbilə qan duruldan dərman qəbul edən xəstələrdə bu üsul tətbiq oluna bilər.

Əməliyyat cinsi əlaqəyə zərər verirmi?

Əməliyyat prostatın ətrafından keçən və kişilərdə ereksiyanı təmin edən sinirlərə mənfi təsir göstərə bilər. İstifadə olunan enerji baxımından müqayisə edildikdə, Holep-in prostat kapsulunun yalnız 0,4 mm dərinliyinə təsir etdiyi göstərilmişdir. Yəni prostat toxumasını ayırmaq üçün istifadə edilən enerji ereksiyanı təmin edən sinirlərə zərər vermir.

TUR-Prostat əməliyyatında istifadə olunan elektrik enerjisi 4 mm dərinliyə yayıla bilir. Cinsi funksiyalar baxımından, Holep və digər TUR prostat/açıq prostatektomiya üsullarının ümumi dezavantajı onların retrograd boşalmaya və ya boşalma qabiliyyətinə səbəb olmasıdır. Prostat vəzinin toxuması tamamilə təmizləndiyi üçün orqazm anında sperma yenidən sidik kisəsinə qayıdır və sonra sidiklə xaric olur. Bu vəziyyətin sağlamlığa heç bir zərəri yoxdur. Nəticədə, Holep ereksiyaya zərər vermir.

Əməliyyata necə hazırlanmalı?

Prostat vəzinin müayinəsi, sidik axınının sürəti testi, ultrasəs müayinəsi, sidik analizi və qan testindən (PSA) sonra uyğun xəstələrdə prosedur həyata keçirilir.

Holep əməliyyatı zamanı qanaxma olur?

Prostat toxuması yüksək qan axını olan bir orqandır və əməliyyat adətən qanlı olur. Əsasən açıq və Tur prostat əməliyyatlarından əvvəl qanaxma riskinə qarşı qan hazırlanır və lazım olduqda xəstəyə qan köçürülür. Lakin HOLEP metodunda istifadə edilən lazer texnologiyası sayəsində qanaxma görünmür və ya olduqca nadirdir. O qədər az qanaxma olur ki, xəstələr üçün qan hazırlığına ehtiyac duyulmur.

Əməliyyatdan sonra sidik qaçırma müşahidə olunurmu?

Nadir hallarda bəzi xəstələrdə prostat əməliyyatından sonra sidik qaçırma müşahidə olunur. Bunun əsas səbəbi sidiyi saxlayan klapanların zədələnməsidir. HOLEP əməliyyatında istifadə edilən lazer 0,4 mm dərinliyə təsir etdiyi üçün bu strukturlara az təsir edir. HoLEP əməliyyatı diqqətlə aparılırsa, adətən sidik qaçırma baş vermir. Bununla belə, bu problem zamanla düzəlir.

Əməliyyatdan sonra xəstələri nə gözləyir?

Kateter çıxarıldıqdan sonra evə buraxılan xəstələrdə sidiyin rəngində dəyişikliklər müşahidə edilir. İdrarın əvvəlində və sonunda kiçik qanaxma ola bilər. Bu vəziyyət əsasən müvəqqətidir. HoLEP metodunda yanma və sidik ifrazı zamanı ağrı çox nadir görülsə də, qarşılaşdığımız şikayətlər arasındadır. Adətən müvəqqətidir və ilk həftələrdə tez-tez baş verir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi prostat vəzi tamamilə çıxarıldığı üçün bəzi xəstələrdə xüsusilə ilk həftələrdə sidik qaçırma və sidiyi idarə edə bilməmək müşahidə edilə bilər.

Ümumiyyətlə, uzun müddət kateterdə qalan, hərəkətsiz qalan, nevroloji xəstəlikləri və ya şəkərli diabeti olan insanlarda daha çox müşahidə edlir. Şikayətləri davam edən xəstələr idmana və dərmanlara yönləndirilir. Uzun müddət kateter qoyulmuş və immun sistemi zəifləmiş bəzi xəstələrdə az miqdarda iltihab müşahidə oluna bilər.

Gündəlik həyata nə vaxt qayıtmalı?

Xəstələrimiz əməliyyatdan 2-3 ay sonra normal həyatlarına qayıda bilirlər. Yüngül fiziki məşqlər edə bilərlər. Pəhrizdə bol lif istehlak etmək və qəbizlikdən qaçmaq tövsiyə olunur. Xüsusilə ilk ayda turşulu içkilərdən və isti, ədviyyatlı yeməklərdən uzaq durmaları tövsiyə edilir. Əməliyyatdan sonra ilk 4-6 həftə ərzində cinsi əlaqə tövsiyə edilmir. İlk cinsi əlaqədən sonra sidikdə və spermada qanaxma ola bilər. Əksər hallarda sperma yenidən sidik kisəsinə sızır və sonra sidiklə xaric olur. Bunun sağlamlığa heç bir zərəri yoxdur.

Holep-dən sonra çıxarılan prostat toxuması patologiya ilə müayinə olunur?

Holep əməliyyatı zamanı çıxarılan prostat toxuması lazımi qablara yerləşdirilir və patoloji müayinə üçün laboratoriyaya göndərilir. Ümumiyyətlə, əməliyyatdan əvvəl xəstələr xərçəngə görə ətraflı müayinə olunduğu üçün patologiyadan pis xəbər gəlmə ehtimalı çox aşağıdır. Lakin yenə də nəticə mənfi olarsa, müvafiq olaraq əlavə müalicə tətbiq edilir.

Holep əməliyyatın-dan sonra prostat yenidən böyüyürmü?

Prostat vəzi toxuması lazerlə tamamilə ayrılıb kapsuldan çıxarıldığı üçün geridə heç bir parça qalmır. Prostat toxuması qalmadığından xəstələrin yenidən əməliyyata ehtiyacı yoxdur.

Holep-dən sonra prostat xərçəngi inkişaf edə bilərmi?

Bütün xoşxassəli prostat əməliyyatı zamanı yalnız prostatın böyüyən və sidik yollarına təzyiq edən daxili hissəsi çıxarılır. Prostatın kapsul dediyimiz xarici hissəsi qalır və təəssüf ki, gələcəkdə bu hissədə xərçəng inkişaf edə bilər. Hətta əməliyyatdan əvvəl prostat xərçəngi diaqnozu qoyulan və heç bir xərçəng aşkarlanmayan xəstələrdə də yaşlandıqca prostat vəzi xərçənginə tutulma ehtimalı var. Buna görə də xərçəng riski baxımından zəruri hesab edilən xəstələr Holep-dən sonra da izlənilməlidir.