Prostatit xüsusilə cinsi aktiv kişilərdə görülən uroloji problemlərdən biridir və xalq arasında prostat qızdırması kimi tanınır. Adətən ağrı və sidik ifrazı şikayətləri ilə özünü göstərir və həyat keyfiyyətinə, eləcə də cinsi həyata mənfi təsir göstərir.
Prostat vəzinin iltihabı nədir?
Prostat kişilərdə sidik kisəsinin çıxışında yerləşən və sperma artıran ifrazat istehsal edən reproduktiv orqanın adıdır. Bu orqanda inkişaf edən prostat vəzinin iltihabı şiddətli ağrılara səbəb olan xəstəlikdir və adətən cinsi həyatı aktiv plan gənc kişilərdə olur.
Prostatit tez-tez sidiyə getmə, sidiyə çıxma zamanı çətinlik, yanma hissi və ağrı kimi şikayətlərlə özünü göstərir. Prostat vəzinin iltihabı kişilərin təxminən 5%-10%-də müşahidə olunur.
Bütün yaş qruplarından olan kişilər bu xəstəlik üçün risk altındadır. Prostatit iki növə bölünür və hər bir növün müalicəsi və simptomları fərqlidir.
Prostatit əsasən iki sinfə bölünür: kəskin və xroniki. Xroniki prostatit də iki yerə bölünür: xroniki bakterial prostatit və xroniki çanaq ağrı sindromu.
Kəskin prostat iltihabı (kəskin prostatit): Prostatit növləri arasında kəskin prostatit sürətlə irəliləyir və ağır simptomlarla özünü göstərir. Bu xəstəlikdə prostat vəzinin toxumasında qəfil bakterial infeksiya əmələ gəlir. Nəticədə xəstələrdə qəfil sidik yollarının infeksiyası və çanaq nahiyəsində cinsiyyət orqanının kökünə, ucuna və anus nahiyəsinə qədər uzanan ağrılar olur. Daha çox cinsi aktiv gənclərdə müşahidə olunsa da, bütün yaş qruplarında görülə bilər və diaqnozu daha asan qoyulur. Müalicə ilə simptomlar yüngülləşir və yox olur.
Xroniki bakterial prostat iltihabı: Xroniki prostatit kəskin prostatitdən daha yüngül simptomlarla özünü göstərir. Adətən gənc və orta yaşlı kişilərdə müşahidə olunur. Bəzi xəstələr illər boyu asemptomatik qala bilər, ona görə də bu, son dərəcə riskli və təhlükəlidir.
Prostat vəzinin iltihabının əlamətləri hansılardır?
Kəskin və xroniki prostat vəzinin iltihabı bir-birinə bənzəsələr də, fərqli simptomlarla özünü göstərən iki xəstəlikdir.
Kəskin prostatitdə:
- Simptomlar birdən və şiddətli şəkildə başlayır.
- Yüksək hərarət, ürəkbulanma, qusma, titrəmə müşahidə olunur.
- Sidik bulanıq olur. Bəzi hallarda qanlı sidik müşahidə olunur.
- Sidik ifrazı zamanı şiddətli ağrı və yanma baş verir.
- Sidiyə çıxmaqda çətinlik çəkmək və ya heç sidiyə gedə bilməmək kimi problemlər yaranır.
- Sidik yolundan çıxan rəngli, bulanıq axıntı görünə bilər.
- Penis kökündən başlayıb ucuna doğru yayılan ağrı anus və ayaqlara qədər uzanır.
- Cinsi istəksizlik, ereksiyada çətinlik və erkən boşalma baş verə bilər.
- Oynaqlarda və əzələlərdə ağrı ola bilər
- Tez-tez sidiyə çıxma ehtiyacı yarana bilər.
Xroniki prostatitin simptomları kəskin prostatitə bənzəyir. Lakin simptomlar və şikayətlər adətən az olur. Xroniki prostatit zamanı:
- Sperma və sidikdə qan müşahidə edilir.
- İnsan hirsli və gərgin olur.
- Erkən boşalma problemləri yaranır.
- Boşalma zamanı ağrı hiss olunur.
- Ağrı oynaqlarda və əzələlərdə inkişaf edir.
- İdrar zamanı yüngül gərginlik və yanma baş verir.
- Xüsusilə gecələr sidiyə ehtiyac artır.
- Ani sidiyə getmə ehtiyacı yaranır
- Qızdırma, titrəmə və zəiflik müşahidə edilmir.
Prostatit necə inkişaf edir?
Kəskin prostatit bakteriyaların xarici sidik yollarından sidik yollarına daşınması və ya qan axını ilə bakteriyaların prostata yayılması ilə baş verir. İmmunitet sisteminin zəifləməsi nəticəsində infeksiya daha təsirli olur və xəstənin şikayətləri artır. İnfeksiyanı asanlaşdıran və ya birbaşa səbəb ola biləcək hallar da var:
- Qorunmayan cinsi əlaqə
- Sidik yollarında həyata keçirilən prosedurlar (kateter qoyulması, endoskopik müdaxilələr)
- Prostat biopsiyası
- Prostatın böyüməsi və ya sidik axınını pozan sidik stenozu
- Tıxanmaya səbəb olan daşlar
- Diabet
Prostatitin diaqnozu necə qoyulur?
Kəskin bakterial prostatitdə prostat masajı tövsiyə edilmir. Xüsusilə xroniki bakterial prostatitin diaqnozunda, ifrazat və sidik analizi və prostat masajından sonra alınan kultura istifadə edilə bilər.
Sidik ifrazı şikayətləri olan xəstələrdə sidik ifrazı testi, ultrasəs müayinəsi, infeksiya dəyərlərinə nəzarət, PSA (xüsusilə 40 yaşdan yuxarı kişilərdə) aparılmalıdır.
Prostatiti necə müalicə etmək olar?
Prostat vəzinin iltihabını müalicə etmək üçün ilk növbədə xəstənin hansı növü olduğunu müəyyən etmək lazımdır. Sonra müvafiq müalicə üsuluna başlanılır.
Kəskin prostatitin əsas müalicəsi antibiotik terapiyasıdır. Antibiotik müalicəsi kultura nəticəsindən asılı olaraq dəyişdirilə bilər. Klinik və laborator göstəriciləri zəif olan xəstələrdə parenteral (venadaxili) müalicəyə başlamaq olar. Bəzi xəstələrdən hətta xəstəxanaya yerləşdirmə tələb edilə bilər.
Müalicə olunmayan prostatit gələcəkdə xəstənin səhhətində daha ciddi problemlər yarada bilər. Misal üçün; Prostat vəzindəki iltihab qanla qarışaraq digər toxuma və orqanlara təsir edə bilər. Bu səbəbdən xəstəliyin əlamətləri görünəndə ən qısa müddətdə mütəxəssis həkimə müraciət etmək son dərəcə həyati əhəmiyyət daşıyır.
Xroniki prostatiti olan xəstələrdə antibiotiklərin müntəzəm istifadəsi zamanla infeksiyanı aradan qaldırır. Bəzi prostatitli xəstələrdə müalicə planı ağrı və simptomların şiddətindən asılı olaraq fərqlənə bilər.
Buna görə də, iltihabın müalicəsi ilə yanaşı, əsas səbəbin həlli yolları da nəzərdən keçirilməlidir. Məsələn, prostat vəzinin tıxanması varsa, dərhal infeksiya müalicəsinə başlanılmalı və prostat üçün müvafiq müalicə planlaşdırılmalıdır.
Prostatit müalicəsində antibiotik terapiyası müvafiq müddət ərzində (4-6 həftə) aparılmalıdır. Xəstənin mövcud şikayətlərini aradan qaldırmaq üçün müalicəyə ağrıkəsicilər, prostat dərmanları, antidepresanlar, qəbizlik dərmanları tövsiyə olunur. Şok dalğa terapiyası (ESWT) hazırda xroniki abakterial prostatitdə istifadə olunur.
