Sidik qaçırma 50 yaşdan yuxarı kişilərdə rast gəlinən bir vəziyyətdir. Sidik qaçırma, fərdin bədənindən sidiyin qeyri-ixtiyari axması kimi müəyyən edilir. Sidik qaçırma xəstəlik deyil. Bu, sağlamlıq probleminin əlamətlərindən biridir. Qadınlarda da rast gəlinir. Sidik qaçırma, dəfələrlə doğuş etmiş və yaşlı qadınlarda rast gəlinən bir xəstəlikdir. Hətta, bunun qocalma ilə yaranan normal bir hal olduğunu düşünərək həkimə müraciət etməyən qadınlar da var. Ancaq bunun sağlamlıq problemi olduğu bilinməlidir və mütləq həkimə müraciət edib müalicə almalısınız.
Qadınlarda olduğu qədər tez-tez rast gəlinməsə də, kişilərdə də sidik qaçırma problemi ola bilər. Kişilərdə sidik qaçırma ən çox prostatla əlaqəli xəstəliklər və prostatla əlaqəli müalicələrdən qaynaqlanır. Bundan əlavə, anadangəlmə uroloji anomaliya olan epispadias da sidik qaçırmaya səbəb ola bilər. Demans, Parkinson və Alzheimer kimi degenerativ nevroloji xəstəliklər həm kişilərdə, həm də qadınlarda sidik qaçırmaya səbəb ola biləcək digər sağlamlıq problemləridir.
Kişilərdə sidik qaçırmanın səbəbi nədir?
Prostat böyüməsinin əlamətlərindən biri sidik qaçırmadır. Prostatın böyüməsi hallarında prostatın həcmi artır və bu böyümə sidik ifrazını daraldır. Nəhayət, insan sidik ifrazı ilə bağlı bir sıra problemlərlə qarşılaşır. Xəstə ya sidiyi qəfil gəldiyi üçün saxlaya bilmir, ya da sidiyi bitirdikdən sonra damlama davam edir. Prostat vəzinin böyüməsi müalicə edilə bilən bir xəstəlikdir.
HoLEP əməliyyatı ilə böyümüş prostat toxuması bədəndən çıxarılır. Sidik yollarında daralma yox olur. Xəstə sidiyə çıxmağa və sidiyi asanlıqla saxlamağa başlayır. Bu əməliyyatda prostatın yalnız daxili hissəsi çıxarılır. Qabıq hissəsi toxunulmur. Buna görə də prostat xərçənginin müalicəsində qarşılaşa biləcəyimiz xarici sfinkter adlanan əzələ toxumasının zədələnmə riski yoxdur.
Uzun müddətdir prostat böyüməsi problemi olan, diaqnozu və müalicəsi gecikən xəstələrin bəzi qruplarında sidik kisəsinin strukturunda qalıcı dəyişikliklər ola bilər. Sidik kisəsi zədələnə bilər. Bu xəstələrdə prostat böyüməsi müalicə olunsa belə, sidik kisəsi problemlərinə görə sidik qaçırma davam edə bilər.
Prostat xərçəngi əməliyyatının fəsadlarından biri də sidik qaçırmadır. Prostat xərçənginin müalicəsində xərçəngli prostat tamamilə çıxarılır. Bu prosedurun adı radikal prostatektomiyadır. Qeyd etdiyimiz kimi, prostat sidiyi saxlamağa kömək edən xarici sfinkter əzələsinə bitişikdir. Bu əzələ toxuması bu əməliyyat zamanı zədələnə bilər.
Yaşlanma ilə əlaqədar inkişaf edən degenerativ nevroloji xəstəliklər də sidik qaçırma probleminə səbəb ola bilər. Parkinson, demans, MS, Alzheimer bu xəstəliklərdən bəziləridir.
Həddindən artıq aktiv sidik kisəsi qadınlarda daha çox rastlaşdığımız bir fenomen olsa da, kişilərdə də görülə bilər. Xəstələrin əsas şikayəti qəfil sidik ifrazı hissidir. Bu qrup xəstələrin heç bir nevroloji, hormonal və ya metabolik sağlamlıq problemi yoxdur. Bəzi səbəblərdən insanın sidik kisəsi kifayət qədər sidiyi saxlaya bilmir. Əksəriyyəti qadınlarda olsa da, cəmiyyətin təxminən 15 faizində müşahidə olunur.
Şəkərli diabet xəstələrində sidik kisəsinin strukturunda pozulma və sidik qaçırma əmələ gələ bilər.
Prostat vəzi xərçəngi və onun ətrafı üçün radioterapiya müalicələrində xarici sfinkter əzələsinin zədələnməsi və sidik qaçırmanın inkişafı riski var.
Diaqnozu
Diaqnozda sidik qaçırmaya səbəb olan sağlamlıq problemini başa düşmək vacibdir. Əl ilə prostat müayinəsi və xəstə tarixçəsi vasitəsilə diaqnoz qoymaq mümkün ola bilər. Lazım olduqda qan testləri, urodinamika, sistoskopiya və ultrasəs kimi testlər və müayinələr qəti diaqnoz üçün istifadə edilə bilər.
Kişilərdə sidik qaçırmanın müalicəsi
Kişilərdə sidik qaçırma müalicə edilə bilən bir fenomendir. Sidik qaçırma səbəbini müəyyən etdikdən sonra müalicə planlanır. Əgər prostat vəzi xərçəngi əməliyyatı nəticəsində yaranıbsa, süni sfinkter üsulu tətbiq edilir. Bədənin içərisinə cərrahi yolla yerləşdirilmiş süni mexanizmlə sidik qaçırmanın qarşısı alınır. Sling tətbiqi istifadə etdiyimiz başqa bir üsuldur. Bəzi xəstə qruplarında (məsələn, sidik kisəsinin həddindən artıq aktivliyi) dərman müalicəsi ilə də nəticə əldə etmək mümkündür.
