İnkişaf etmiş ölkələrdə kişilərdə ən çox görülən xərçəng növü prostat xərçəngidir. Erkən dönəmdə simptom verməməsi səbəbiylə gec diaqnoz gec qoyulur. Bu səbəbdən kişilərin müntəzəm olaraq prostat xərçəngi müayinəsi elətdirməsi erkən diaqnoz üçün önəmlidir.

Çünkü xəstəlik nə qədər erkən mərhələdə müəyyən edilərsə müalicəsi və sağ qalma dərəcəsi o qədər artmaqdadır. Müayinə üçün qan analizində PSA baxılır və analdan prostat müayinəsi edilir.

Prostat xərçəngi nədir?

Prostat xərçəngi, kişi cinsiyyət sisteminin bir hissəsi olan prostat vəzi hüceyrələrinin anormal və nəzarətsiz çoxalması nəticəsində əmələ gələn bəd xassəli şişlərə deyilir. Prostat vəzisi sidik kisəsinin altında yerləşən və üretra adı verilən sidik kanalının ətrafını əhatə edən qoz böyüklüyündə bir orqandır.

Prostat xərçənginin simptomları nələrdir?

Prostat xərçəngi simptomları adətən irəliləyən mərhələlərində görülməyə başlayır. Xəstəlik gizli bir şəkildə irəlilədiyi üçün erkən mərhələdə diaqnoz qoyulması müntəzəm müayinələrlə mümkündür. Xəstəliyin simptomları xarakteristik deyildir və digər prostat xəstəliklərində də görülə bilər.

Prostat xərçənginin sıx görülən simptomları arasında:

– Sidiyə getmədə çətinlik
– Tez tez sidiyə getmə
– Nəcisə getmə əsnasında çətinlik
– Sidik və ya sperm mayesində qan
– Ereksiya problemləri
– Boşalma zamanı ağrı

Bu simptomlar xoşxassəli prostat böyüməsi, prostat iltihabı (prostatit) kimi vəziyyətlərdə də ortaya çıxa bilər və prostat xərçənginin aşkar simptomları deyildir. Bu simptom və şikayətləri olan on kişidən biri prostat xərçənginə sahibdir. Prostat xərçəni tez-tez sümüklərə metastaz verdiyinə görə bel, çanaq və ayaqda şiddətli ağrılara səbəb ola bilər.

Prostat xərçəngi səbəbləri nələrdir?

Prostat xərçənginin dəqiq səbəbi bilinməməkdədir. Bununla yanaşı araşdırmalar zamanı bu xərçəng növü üçün bəzi risk faktorları müəyyən edilmişdir. Prostat xərşəngi, gənəl şəkildə normal prostat hüceyrəsinin DNT sindəki anormal dəyişiklər nəticəsində əmələ gəlir. DNT hüceyrələrimizdəki genləri əmələ gətirən kimyəvi birləşmələrdir. Genlərimiz hüceyrələrimizin necə işlədiyinə nəzarət edir və bu səbəblə DNT dəki dəyişikliklər hüceyrələrin işləməsinə təsir edir.

Hüceyrələrin böyüməsinə, bölünməsinə və həyatta qalmasına yardımçı olan spesifik genlərə onkogenlər deyilir. Normalda hüceyrə böyüməsini nəzarət altında tutan, DNT dəki xətaları təmir edə bilən və ya hüceyrələrin doğru zamanda öləsini təmin edən genlərə isə şiş basqılayıcı genlər deyilir.

Bəzi onkogenlər və şiş basqılayıcı genlərdəki mutasiyalar prostat xərçəngi əmələ gəlməsi üçün risk faktorudur. Prostat xərşəngi üçün digər risk faktorları irəli yaş,zənci irqi, ailədə prostat yada məmə xərçəngi hekayəsi, kişilik hormonları yüksəkliyi, heyvan mənşəli proteinlər və yağlar baxımından zəngin qidaların çox istifadəsi oturaq həyat tərzi şəklində sıralana bilər.

Prostat xərçənginin müalicə üsulları

Prostat xərçəngi müalicə seçimləri, xərçəngin böyümə sürətinə, yayılmasına və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə görə dəyişir. Bunlardan əlavə müalicəsin potensial yararlarına və əlavə təsirləri kimi fakorlara da bağlıdır.

Müalicə seçimləri cərrahi, kimyaterpiya,radyoterapiya və hormonal müalicə və ya bunların fərqli kombinasiyları şəklində tətbiq edilir. Xəstəlik erkən mərhələdə müəyyən edilibsə bir müddət müalicə tətbiq etmədən izləmək məsləhət görülə bilər. Ən geniş yayılmış və effektli müalicə seçimi cərrahidir və adətən prostat tamamilə çıxardılır.