Sidik yolları infeksiyası sidik sisteminin, böyrəklərin, sidik kisəsinin və ya uretranın hər hansı bir yerində bakteriyaların, xüsusən də E. coli-nin səbəb olduğu infeksiyadır.
Sidik kisəsi infeksiyalarına böyrək infeksiyalarından daha çox rast gəlinir. Bakteriyalar uretraya daxil olduqda və sidik kisəsinə doğru hərəkət etdikdə meydana gəlir. Sidik kisəsi infeksiyasının tibbi termini “sistit”dir.
Böyrək infeksiyaları bakteriyalar daha da yuxarıya, böyrəklərə çatdıqda baş verir. Böyrək infeksiyasının tibbdəki adı “pielonefrit”dir. Qadınlarda həm sidik kisəsi, həm də böyrək infeksiyaları kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir.
Sidik yollarının infeksiyası ilə qarşılaşdığınız zaman, sidik kisəsi və uretranın selikli qişası qırmızı olur və qıcıqlanır. Sidik yolları infeksiyasının ən çox görülən simptomları qarnın aşağı hissəsində və ya çanaq nahiyəsində ağrı, tez-tez sidiyə getmək istəyi, sidiyə getmə zamanı yanma və ya ağrı, sidikdə pis qoxu və anormal tünd rəngdir.
Sidik yolları nədir?
Sidik yolları bədəndə sidiklə məşğul olan orqanlar qrupudur. Sidik yollarına aşağıdakılar daxildir:
Böyrəklər – Bunlar sidik çıxarmaq üçün qanı süzən lobya formalı 2 orqandır.
Sidik kisəsi – sidiyi saxlayan balon formalı orqan.
Sidik kanalları – sidiyi böyrəklərdən sidik kisəsinə aparan 2 boru.
Uretra – Sidik kisəsindən bədənin xaricinə sidiyi daşıyan boru.
Sidik yolları infeksiyasının növləri hansılardır?
Sidik yollarının infeksiyalarının növlərini təxminən aşağıdakı kimi sıralamaq olar.
Uretrit: Sidiyi sidik kisəsindən bədənin xaricinə daşıyan borunun infeksiyasına uretrit deyilir.
Sistit: Sidik kisəsində infeksiyanın vəziyyətidir. Çox vaxt iltihaba Escherichia coli (E.coli) adlı sidik kisəsindəki bakteriyalar səbəb olur. E.coli-nin sidik kisəsinə necə daxil olduğu məlum deyil, lakin bəzi məlum risk faktorlarına aşağıdakılar daxildir:
- Tualetə getdikdən, cinsi əlaqəyə girdikdən, doğum nəzarəti üçün diafraqmadan istifadə etdikdən sonra ombanızı arxadan önə silmək
- Qəbizlik və kifayət qədər su içməmək
Hər kəsdə sistit inkişaf edə bilsə də, qadınlarda daha çox rast gəlinir. Bütün qadınların demək olar ki, yarısı həyatı boyu ən azı bir dəfə sistit problemi yaşayır. Təxminən hər 3 qadından 1-i 24 yaşına qədər ən azı bir dəfə sistit problemi yaşayır.
Piyelonefrit: Bu, sidik kisəsindən böyrəklərə geri sızmasına səbəb olan sidik yollarında anatomik bir pozğunluq nəticəsində meydana gələn bir böyrək infeksiyasıdır.
Sidik yollarının infeksiyasına səbəb nədir?
Sidik yolları infeksiyasının ən çox yayılmış səbəbi bakteriyadır. Ortaq istifadə sahələri olan hovuz, dəniz, hamam və sauna kimi yaş mühitlər, cinsiyyət orqanlarının gigiyenasına diqqət edilməməsi, cinsi əlaqə və tez-tez partnyor dəyişikliyi bakteriyaların sidik yollarına daxil olma yoludur. Bundan əlavə, antibiotik istifadəsi, diabet, qeyri-kafi maye qəbulu və nəticədə qeyri-kafi sidik ifrazı sidik yolları infeksiyasının səbəbləri arasındadır.
Bədən müqavimətinin azalmasına səbəb ola biləcək vəziyyətlər; xroniki xəstəliklər, travmalar; Sidik yollarının anomaliyaları, sidik yollarının tıxanması, daş xəstəlikləri, kateter istifadəsi, müxtəlif doğuşa nəzarət üsulları (məsələn, diafraqma) və menopoz zamanı sidik yolu infeksiyası daha az rast gəlinən simptomlardır.
Sidik yolları infeksiyasının əlamətləri hansılardır?
Sidik yolları infeksiyasının ən çox görülən əlamətləri sidik ifrazı zamanı yanma, tez-tez sidiyə getmə və qəfil sidiyə çıxma hissi, sidiyin rənginin tünd və ya bulanıq olması, sidikdə pis qoxu və bel ağrısıdır. İnfeksiya irəliləyirsə, qızdırma və ürəkbulanma da baş verə bilər.
Sidik yollarında infeksiyanın olduğunu göstərən əlamətlər bunlardır:
- İdrar edərkən ağrı və ya yanma
- Tez-tez və ani sidiyə ehtiyac
- Ürəkbulanma
- Yüngül qızdırma
- Qadınlarda çanaq nahiyəsində ağrı
- Qabırğaların altındakı bel bölgəsində ağrı
- Qanın varlığını göstərən sidikdə tünd qırmızı rəngli görünüş
- Sidikdə bulanıqlıq və pis qoxu
- Sidiyə çıxdıqdan sonra sidik varmış kimi hissiyat
- Yorğunluq hissi
Sidik yollarının infeksiyası üçün nə faydalıdır?
Tətbiq edə biləcəyiniz üsullar bunlardır:
- Bol su içmək
- Qəhvə, spirt və/və ya kofein tərkibli içkilərin azaldılması
- C vitamini qəbulu
- Şəkərsiz zoğal suyu içmək
- Qatıq və kefir kimi probiotik tərkibli qidaların istehlakı
- Sidik kisəsində təzyiqi azaltmaq üçün qarın nahiyəsində istilik tətbiqi
- İnkontinans
- Şəxsi təmizliyə və gigiyenaya önəm vermək
- Limonlu sıxılmış su, soğan suyu müalicəsi, cəfəri, soda, kəklikotu və yaşıl çay sidik yollarına faydalı olan bitki mənşəli məhlullardandır.
Sidik yollarının infeksiyasını necə müalicə etmək olar?
Qana keçən və ya böyrəyi tutan septik sidik yolları infeksiyalarında uzun müddətli antibiotik istifadəsi məqsədəuyğundur və xəstənin gedişindən asılı olaraq xəstəxanaya yerləşdirmə, venadaxili maye və yüksək dozalı antibiotik müalicələri tələb oluna bilər.
Sidik yollarının infeksiyalarının çoxu antibiotik həbləri ilə müalicə olunur. Əgər sizdə sidik kisəsi infeksiyası varsa, ehtimal ki, 3-7 gün ərzində antibiotik qəbul etməli olacaqsınız. Böyrək infeksiyanız varsa, çox güman ki, antibiotikləri daha uzun müddət – bəlkə də 2 həftəyə qədər qəbul etməlisiniz. Böyrək infeksiyanız varsa, xəstəxanada da müalicə olunmağınız lazım ola bilər.
Simptomlarınız antibiotiklərə başladıqdan bir gün sonra yaxşılaşmağa başlamalıdır. Lazım gələrsə, sidik kisəsini uyuşdurmaq üçün dərman da qəbul edə bilərsiniz. Bu dərman sidik yollarının infeksiyası nəticəsində yaranan ağrıları aradan qaldırır. Həm də sidiyə ehtiyacı azaldır.
Sidik yolları infeksiyası haqqında tez-tez verilən suallar
Sidik yollarının infeksiyasını necə təyin etmək olar?
Sidiyə çıxarkən ağrı və yanma, normaldan daha çox sidiyə getmə, gecələr sidiyin tezliyinin artması, sidiyin rənginin bulanıq olması, tünd və ya pis qoxulu olması, hərarət və yorğunluq sidik yolu infeksiyasının əlamətləridir. Sidiyə getdikdən sonra hələ də sidiyin olduğunu hiss etmək, çanaq və bel nahiyəsində ağrılar, sidikdə qan olması da sidik yolu infeksiyasının əlamətləridir.
Sidik yolu infeksiyası ilə sidik kisəsi infeksiyası arasındakı fərq nədir?
Sidik yollarının infeksiyası və sidik kisəsi infeksiyası fərqlidir. Hər iki infeksiyada sidik ifrazı zamanı yanma hissi və daimi sidiyə çıxmaq istəyi yarana bilər. Sidik yolları infeksiyasının simptomlarına sidik ifrazı zamanı ağrı və yanma, yorğunluq, qızdırma, tez-tez sidiyə getmə, qarnın aşağı hissəsində ağrı, sidikdə bulanıqlıq və pis qoxu, bel ağrıları daxildir. Sidik kisəsi infeksiyası zamanı sidikdə qan olur və sidik kisəsi boş olsa belə sidiyə getməyə ehtiyacı olur.
Sidik yollarının infeksiyasına kimlər yoluxur?
Qadınlarda sidik yollarının infeksiyası kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir. Qadınlarda ən çox görülən bakterial infeksiyalardır. Bununla belə, yaşlılarda sidik yollarının normal struktur bütövlüyünün pozulması sidik yollarının infeksiyası üçün risk faktorudur.
Sidik yollarının infeksiyasından qorunmaq üçün nə etmək lazımdır?
Bol maye içmək çox vacibdir. Xüsusilə uşaqlarda müntəzəm sidiyə getmə və qəbizliyin qarşısının alınması təmin edilməlidir. Yetkinlərdə cinsiyyət orqanlarının gigiyenasına da əhəmiyyət verilməli, cinsi əlaqə zamanı qorunmanın əhəmiyyəti unudulmamalıdır.
Sidik yollarının infeksiyası böyrək ağrısına səbəb olurmu?
Sidik yolu infeksiyası böyrək ağrısı simptomuna səbəb ola bilər.
Sidik yollarının infeksiyası yoluxucudurmu?
Sidik yollarının infeksiyası qeyri-gigiyenik mühitlərdən keçə bilər, lakin insandan insana keçmir.
Hamiləlik zamanı sidik yollarının infeksiyası ağrıya səbəb olurmu?
Hamiləlik zamanı sidik yollarının infeksiyası qasıqda ağrıya səbəb ola bilər. Bundan əlavə, tez-tez sidiyə getmə, qızdırma, ürəkbulanma və qusma kimi simptomlar yarana bilər.
Sidik yollarının infeksiyası hamiləliyin qarşısını alırmı?
Müalicə edilməzsə, sidik yollarının infeksiyası böyrək infeksiyasına səbəb ola bilər və vaxtından əvvəl doğuş və düşmə riski yarada bilər.
Davamlı sidik yollarının infeksiyasına səbəb nədir?
Sidik yollarının infeksiyaları müalicə ilə yox olur. Əgər infeksiya getmirsə, buna səbəb olan daş və struktur anomaliyaları kimi əsas şərtlər var və əlavə müayinə tələb olunur.
Cinsi əlaqə zamanı sidik yollarının infeksiyası ola bilərmi?
Sidik yollarının infeksiyası (sistit, pielonefrit) cinsi əlaqəyə mane olmur.
Sidik yollarının infeksiyası öz-özünə yox olurmu?
Bədən müqaviməti yüksək olan insanlarda sidik yollarının ağırlaşmamış infeksiyalarının təxminən 25-30 faizi antibiotiklərdən istifadə etmədən yaxşı maye qəbulu ilə aradan qalxır. Ancaq təkrarlayan sidik yolları infeksiyası və xroniki olma ehtimalı müalicə alanlara nisbətən daha yüksəkdir.
Sidik yollarının infeksiyası hansı yaş qruplarında inkişaf edir?
10 yaşa qədər uşaqların təxminən 3 faizində sidik yollarının infeksiyası var. Doğuşdan sonra ilk 3 ayda oğlanlarda tez-tez rast gəlindiyi halda, daha sonra qızlarda daha çox rast gəlinir. Kişilərdə prostat şikayətləri göründüyü zaman 50 yaşdan sonra tezlik artarkən, qadınlarda ilk artım cinsi əlaqənin başlaması ilə olur, sonra isə menopozla birlikdə təkrarlanma tezliyi artır.
Müalicəyə baxmayaraq sidik yolları infeksiyasının yenidən baş verməsi mümkündürmü?
Təəssüf ki, müalicə olunmayan və ya səbəbini aradan qaldıra bilməyən sidik yolları infeksiyaları təkrarlanır.
Sidik yollarının infeksiyası sonsuzluğa səbəb olurmu?
Sidik yollarının infeksiyası cinsi yolla ötürülürsə və cinsiyyət orqanlarını əhatə edərsə sonsuzluğa səbəb ola bilər.
Sidik yollarının infeksiyası cinsi yolla ötürülə bilərmi?
Sidik yollarının infeksiyaları tez-tez olmasa da, cinsi yolla da keçə bilər.
Sidik kisəsi infeksiyaları tez-tez təkrarlanırmı?
Sidik kisəsi infeksiyasının simptomlarına başqa faktorlar səbəb ola bilər. Həkiminiz bu problemlərin simptomlarınıza səbəb olub olmadığını görmək istəyəcək. Buna görə də uroloqunuz əlavə müayinələr, testlər və sistoskopiya tələb edə bilər. Ancaq həqiqətən təkrarlanan infeksiyalarla qarşılaşırsınızsa, daha çox infeksiyaya yoluxmamaq üçün edə biləcəyiniz şeylər aşağıdakılardır:
Gün ərzində daha çox maye için
Tualetə getdikdən sonra anusunuzu öndən arxaya doğru silin
Sidiyə getmə istəyini hiss etdiyiniz zaman onu tutmaq əvəzinə tualetə gedin.
Vaginal estrogen – Əgər siz artıq menopozdan keçmiş bir qadınsınızsa, həkiminiz bunu tövsiyə edə bilər.
Spermisidlərdən (spermisid kremlər və ya gellər) qaçınmaq
Cinsi əlaqədən dərhal sonra sidik ifrazı
