Sidik yollarının sağlamlığı ümumi rifahımız üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Bəzən bu sahədə yaranacaq problemlər həyat keyfiyyətimizi ciddi şəkildə təsir edə bilər. Uretrit nədir? Uretris səbəbləri, əlamətləri və müalicəsi kimi suallar çox vaxt insanları narahat edir və düzgün məlumat əldə etmək vacibdir.
Uretrit – sidik kanalının iltihablanması nəticəsində yaranan tibbi vəziyyətdir. Sidik kanalı (uretra) sidik kisəsindən bədəndən kənara sidik çıxaran nazik borudur. Bu kanal qadınlarda daha qısa, kişilərdə isə daha uzundur. Uretrit həm kişilərdə, həm də qadınlarda rast gəlinir, lakin əlamətlər və təzahür formaları fərqli ola bilər.
Uretrit nədir və nə zaman yaranır?
Uretrit, sidik kanalının daxili divarının iltihablanması deməkdir. Bu iltihab müxtəlif mikroorqanizmlərin – bakteriyaların, virusların və ya digər patogenlərin təsiri ilə meydana gələ bilər.
Uretrit iki əsas kateqoriyaya bölünür:
Qonokoksik uretrit: Bu növ uretrit gonoreya bakteriyası (Neisseria gonorrhoeae) tərəfindən yaradılır və cinsi yolla ötürülən infeksiya (CYÖİ) kateqoriyasına daxildir.
Qonokoksik olmayan uretrit: Bu tip uretrit digər bakteriyalar, xlamidiya, mikoplazma və ya digər mikroorqanizmlərin səbəb olduğu infeksiyalardan qaynaqlanır.
Uretrit hər yaşda insanlarda müşahidə oluna bilər, lakin cinsi fəal şəxslərdə daha çox rast gəlinir. Qorunmasız cinsi əlaqə uretritin əsas risk faktorlarından biridir.
Uretritin əsas səbəbləri hansılardır?
Uretrit müxtəlif səbəblərdən baş verə bilər və bu səbəbləri bilmək xəstəliyin qarşısının alınması üçün çox önəmlidir:
1. Bakterial infeksiyalar
Bakteriyalar uretritin ən geniş yayılmış səbəbidir. Xlamidiya (Chlamydia trachomatis), qonoreya bakteriyası, mikoplazma və digər bakteriyalar sidik kanalına düşərək iltihablanmaya səbəb ola bilər. Bu bakteriyalar əsasən cinsi əlaqə vasitəsilə ötürülür.
2. Viral infeksiyalar
Herpes simplex virusu (HSV) və insan papilloma virusu (HPV) kimi viruslar da uretritə səbəb ola bilər. Bu viruslar cinsi təmas zamanı yoluxur və sidik kanalında iltihaba yol açır.
3. Fiziki zədələnmə
Kateter istifadəsi, sidik yollarına müdaxilə və ya travma nəticəsində də uretrit inkişaf edə bilər.
4. Parazit infeksiyaları
Nadir hallarda Trichomonas vaginalis kimi parazitlər də uretritə səbəb ola bilər.
Uretritin əlamətləri hansılardır?
Uretritin əlamətləri fərdlərdə fərqli şəkildə özünü göstərə bilər. Bəzi hallarda əlamətlər yüngül olur, bəzən isə daha ciddi təzahür edir.
Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:
Kişilərdə uretrit əlamətləri:
- Sidik zamanı yanma və ağrı hissi
- Sidik kanalından anormal axıntı (ağ, sarı və ya yaşıl rəngli)
- Penis başında qırmızılıq və şişkinlik
- Tez-tez sidik ifrazı hissi
- Cinsi əlaqə zamanı narahatlıq
- Qanda və ya sidikdə qan izləri
Qadınlarda uretrit əlamətləri:
- Sidik zamanı güclü yanma hissi
- Qarın alt hissəsində ağrı və narahatlıq
- Vajinal axıntıda artım
- Tez-tez tualet ehtiyacı
- Cinsi əlaqə zamanı ağrı
- Qızdırma (bəzi hallarda)
Bəzi insanlarda uretrit əlamət verməyə bilər. Bu, xüsusilə qadınlarda daha çox müşahidə olunur və asimptomatik uretrit adlanır. Buna görə də müntəzəm tibbi müayinələr vacibdir.
Uretrit necə diaqnoz edilir?
Uretrit şübhəsi olduqda həkim bir sıra müayinələr aparır:
Tibbi tarixçə və fiziki müayinə: Həkim əlamətlərinizi, cinsi həyatınızı və risk faktorlarınızı soruşur.
Sidik testi: Sidik nümunəsi götürülərək infeksiya əlamətləri və mikroorqanizmlər axtarılır.
Axıntı analizi: Sidik kanalından götürülən nümunə laboratoriyada yoxlanılır və səbəb olan mikroorqanizm müəyyən edilir.
Qan testi: CYÖİ-lərin və digər infeksiyaların yoxlanılması üçün qan analizi aparılır.
PCR testi: Xüsusi bakteriya və virus növlərini müəyyən etmək üçün həssas molekulyar testlər istifadə olunur.
Düzgün diaqnoz qoymaq effektiv müalicənin təməlidir.
Uretritin müalicə üsulları
Uretrit müalicəsi səbəbinə görə dəyişir. Əsas müalicə strategiyaları bunlardır:
1. Antibiotik müalicəsi
Bakterial uretrit üçün antibiotiklər təyin edilir. Ən çox istifadə olunan antibiotiklər:
- Azitromycin
- Doksisiklin
- Seftriakson
- Metronidazol (Trichomonas infeksiyası üçün)
Antibiotik müalicəsi adətən 7-14 gün davam edir. Həkimin təyin etdiyi dozanı və müddəti dəqiq şəkildə tətbiq etmək çox vacibdir.
2. Antiviral müalicə
Viral səbəbli uretrit (məsələn, herpes) üçün antiviral dərmanlar təyin edilir. Asiklovir və valasiklovir kimi preparatlar istifadə olunur.
3. Ağrı idarəetməsi
Yanma və ağrıları azaltmaq üçün ağrıkəsici və antiinflamatuar dərmanlar tövsiyə edilə bilər.
4. Bol maye qəbulu
Çoxlu su içmək sidik yollarının yuyulmasına və mikroorqanizmlərin atılmasına kömək edir.
5. Cinsi əlaqədən çəkinmə
Müalicə dövründə cinsi əlaqədən çəkinmək infeksiyanın yayılmasının qarşısını alır və sağalmağı sürətləndirir.
6. Partnerin müalicəsi
CYÖİ səbəbli uretrit halında cinsi partnyorunuz da mütləq müayinədən keçməli və zəruri hallarda müalicə almalıdır.
Uretritin qarşısının alınması
Uretritin qarşısını almaq üçün bir sıra addımlar atmaq mümkündür:
- Təhlükəsiz cinsi əlaqə: Prezervativ istifadəsi CYÖİ riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.
- Monogam münasibətlər: Tək partnerlə münasibət infeksiya riskini azaldır.
- Düzgün gigiyena: Gündəlik gigiyenaya riayət etmək, lakin həddindən artıq yuyunmaqdan çəkinmək vacibdir.
- Müntəzəm yoxlamalar: Cinsi fəal şəxslər müntəzəm CYÖİ testləri keçirməlidir.
- Kimyəvi qıcıqlandırıcılardan uzaq durmaq: Qıcıqlandırıcı sabun və məhsullardan çəkinmək lazımdır.
- Bol su içmək: Gündəlik kifayət qədər su qəbulu sidik yollarının sağlamlığını dəstəkləyir.
- İmmuniteti güclənmək: Sağlam qidalanma, idman və kifayət qədər yuxu bağışıklıq sistemini gücləndirir.
Tez-tez verilən suallar (FAQ)
1. Uretrit cinsi yolla ötürülən xəstəlikdir?
2. Uretrit neçə gündə keçir və tam sağalmaq nə qədər vaxt aparır?
3. Uretrit qadınlarda və kişilərdə fərqli əlamətlər göstərirmi?
4. Uretrit təkrar yarana bilərmi və bunu necə qarşısını almaq olar?
5. Uretrit müalicə olunmazsa nə kimi təhlükələr yaranır?
6. Hamilə qadınlarda uretrit təhlükəlidirmi?
Uretrit sidik kanalının iltihablanması ilə xarakterizə olunan və düzgün müalicə ilə tam sağalması mümkün olan bir xəstəlikdir. Uretrit nədir? Uretris səbəbləri, əlamətləri və müalicəsi haqqında ətraflı məlumat sahibi olmaq bu problemlə üzləşdikdə düzgün qərarlar verməyə kömək edir.
Sidik zamanı yanma, anormal axıntı və ya narahatlıq hiss etdikdə ləngimədən həkimə müraciət etmək çox vacibdir. Erkən diaqnoz və müalicə həm sürətli sağalmağı təmin edir, həm də ciddi ağırlaşmaların qarşısını alır. Müalicə dövründə həkimin tövsiyələrinə riayət etmək, dərmanları düzgün qəbul etmək və partnyorunuzun da müayinədən keçməsini təmin etmək uğurun açarıdır.
Qeyd: Bu məqalə yalnız maarifləndirmə məqsədi daşıyır və peşəkar tibbi məsləhəti əvəz etmir.
